Na Uy tái cấu trúc chuỗi giá trị: Cơ hội cho doanh nghiệp Việt

Sách trắng công nghiệp 2025: Nền tảng vững chắc giữa biến động toàn cầu

Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu chuyển động nhanh, cạnh tranh gay gắt trong lĩnh vực công nghiệp và các thách thức về năng lượng, khí hậu, Na Uy vừa chính thức công bố Sách trắng Công nghiệp 2025. Đây được coi là bước ngoặt quan trọng nhằm củng cố năng lực cạnh tranh quốc gia, thu hút đầu tư chất lượng cao, tạo việc làm có giá trị gia tăng và định hình vị thế mới của Na Uy trong chuỗi giá trị công nghiệp mở rộng của châu Âu.

Sách trắng lần này không chỉ là một kế hoạch phát triển công nghiệp đơn thuần, mà là một chiến lược tích hợp giữa kinh tế, năng lượng, khí hậu và an ninh quốc gia. Văn kiện thể hiện rõ cách tiếp cận chủ động, linh hoạt để thích ứng và dẫn dắt trong một thế giới đang thay đổi sâu sắc về địa kinh tế và địa chính trị.

Na Uy vừa công bố Sách trắng Công nghiệp 2025 với chiến lược định vị quốc gia trong chuỗi giá trị châu Âu mở rộng. Ảnh minh họa

Theo Bộ trưởng Thương mại và Công nghiệp Na Uy Cecilie Myrseth, ngành công nghiệp hiện đóng góp khoảng 11% tổng doanh thu khu vực kinh tế tư nhân của nước này, đạt mức tăng trưởng kỷ lục trong năm 2024 và được dự báo tiếp tục mở rộng trong năm 2025. "Những thách thức mới từ sự đứt gãy chuỗi cung ứng, cạnh tranh kỹ thuật số và các yêu cầu giảm phát thải carbon đang đặt ra bài toán tái cấu trúc lâu dài", bà Cecilie Myrseth nhìn nhận.

Na Uy hiện giữ vai trò quan trọng trong hệ thống năng lượng châu Âu, cung cấp 30% lượng khí đốt cho EU và Vương quốc Anh, đồng thời sản xuất hơn 40% tổng lượng nhôm sơ cấp trong khu vực EU/EEA, vật liệu chiến lược cho ngành năng lượng tái tạo và xe điện.

Đáng chú ý, Sách trắng Công nghiệp 2025 còn khẳng định sự liên kết giữa chính sách công nghiệp của Na Uy với các sáng kiến then chốt của EU, như Kế hoạch Công nghiệp Xanh (Green Deal Industrial Plan) và Đạo luật Nguyên liệu Chiến lược. Tuy vậy, Na Uy vẫn duy trì dấu ấn riêng của một quốc gia công nghiệp truyền thống, sử dụng gần như hoàn toàn năng lượng tái tạo trong hơn một thế kỷ qua.

Sáu trụ cột chiến lược và mô hình hợp tác linh hoạt

Sách trắng 2025 xác định sáu ưu tiên cốt lõi định hướng tương lai ngành công nghiệp Na Uy:

1. Đảm bảo tiếp cận năng lượng sạch và giá cả cạnh tranh: Nhấn mạnh vai trò của thủy điện, điện gió ngoài khơi và hydrogen xanh như các nền tảng năng lượng chiến lược.

2. Phát triển lực lượng lao động chất lượng cao: Thúc đẩy mô hình học nghề kép, nâng cao kỹ năng kỹ thuật số và đảm bảo môi trường làm việc công bằng, an toàn.

3. Tăng tốc đổi mới và công nghệ: Đầu tư mạnh vào R&D, liên kết giữa viện nghiên cứu và doanh nghiệp trong các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo, tự động hóa, vật liệu mới và công nghệ lưu trữ năng lượng.

4. Giảm phát thải và sản xuất carbon thấp: Đưa Na Uy trở thành quốc gia dẫn đầu về hiệu suất carbon trong công nghiệp nặng thông qua hệ thống thu hồi CO₂ (CCS) và các mô hình sản xuất tuần hoàn.

5. Mở rộng tiếp cận thị trường quốc tế: Tận dụng các hiệp định thương mại tự do (bao gồm EFTA và EEA) để mở rộng chuỗi cung ứng chiến lược và tiếp cận các thị trường tăng trưởng cao.

6. Hỗ trợ an ninh quốc gia và năng lực ứng phó khẩn cấp: Gắn kết chính sách công nghiệp với chiến lược dự phòng quốc gia và khả năng phục hồi chuỗi cung ứng.

Một điểm nổi bật của chiến lược lần này là việc tái định nghĩa vai trò của nhà nước, từ điều tiết sang đối tác kiến tạo. Mô hình tam giác hợp tác (tripartite model) giữa nhà nước, doanh nghiệp và tổ chức lao động được củng cố, tạo nền tảng ổn định và dự báo dài hạn cho môi trường đầu tư.

Cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam

Đáng chú ý, việc Na Uy chủ động điều chỉnh chính sách công nghiệp theo hướng xanh và đổi mới mở ra cơ hội đáng kể cho doanh nghiệp Việt Nam, nhất là khi chuỗi cung ứng toàn cầu đang được tái cấu trúc sâu rộng sau đại dịch, khủng hoảng năng lượng và địa chính trị.

Na Uy tuy không thuộc EU nhưng là thành viên Khu vực Kinh tế châu Âu (EEA), áp dụng phần lớn tiêu chuẩn kỹ thuật, lao động và môi trường của EU. Nhờ đó, các doanh nghiệp Việt từng xuất khẩu sang EU có thể tận dụng lợi thế về chất lượng sản phẩm, truy xuất nguồn gốc và tuân thủ tiêu chuẩn bền vững để tiếp cận thị trường Na Uy.

Những lĩnh vực tiềm năng hợp tác gồm: Gia công linh kiện công nghiệp công nghệ cao, năng lượng tái tạo, cơ khí chính xác và công nghiệp biển; đổi mới sáng tạo trong sản phẩm, công nghệ giảm phát thải, tái chế vật liệu; đào tạo nhân lực kỹ thuật, mô hình học nghề kép, thực tập sinh kỹ thuật; tham gia các chương trình R&D, đổi mới công nghệ cùng viện nghiên cứu, trung tâm sáng tạo và doanh nghiệp Na Uy.

Việc Na Uy đẩy mạnh mô hình hợp tác công - tư và liên kết ba bên cũng giúp doanh nghiệp Việt Nam không chỉ xuất khẩu, mà còn có thể trở thành đối tác trực tiếp trong chuỗi giá trị công nghiệp mở rộng của Na Uy và EEA.

Để tận dụng cơ hội, cộng đồng doanh nghiệp Việt cần nhanh chóng cập nhật tiêu chuẩn kỹ thuật, gia tăng năng lực đổi mới công nghệ, đồng thời chủ động tìm kiếm đối tác trong các lĩnh vực Na Uy ưu tiên. Sự chuẩn bị bài bản, định vị sản phẩm đúng phân khúc và khai thác các cơ chế thương mại tự do sẽ là chìa khóa để doanh nghiệp Việt vững vàng tiếp cận thị trường Na Uy và khu vực châu Âu mở rộng.